Zudek sindromi
| Zudek sindromi | |
|---|---|
 |
Zudek sindromi (Zudek atrofiyasi) - oyoq-qo'llarning shikastlanishidan keyin paydo bo'ladigan og'riq sindromi, uzaygan vazomotor, trofik buzilishlar va osteoporoz bilan birga keladi. Nemis jarrohi Pol Zudek birinchi marta 1900-yilda suyak atrofiyasi tez rivojlanayotgan suyaklar va bo'g'imlarning ayrim yallig'lanish kasalliklarida xarakterli rentgenologik belgilarning tavsifini (suyak naqshining shaffofligi) taqdim etdi va bu hodisani o'tkir trofonevrotik suyak atrofiyasi deb atadi. Bu bilan P. Zudek mahalliy vegetativ reaksiyalarning buzilishining yetakchi rolini ko'rsatdi. Ushbu klinik va radiologik sindrom, shuningdek, keyinchalik fransuz jarrohi Rene Leriche tomonidan batafsil tavsiflangan. 1996-yilda Og'riqni o'rganish bo'yicha xalqaro assotsiatsiya travmatologiya va ortopediyada "Zudek sindromi" ("refleksli simpatik distrofiya", "travmatik qo'l distrofiyasi", "algoneurodistrofiya", "elka" deb atalgan bir qator atamalarni almashtirishni taklif qildi.), "murakkab mintaqaviy og'riq sindromi" (CRPS) umumiy atamasi (murakkab mintaqaviy og'riq sindromi - CRPS).deb atadi.
Etiologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zudek sindromining eng ko'p uchraydigan sababi oyoq-qo'llarining shikastlanishin noto'g'ri davolash, kasal bo'lgan oyoq -qo'llarni tiklashning asosiy tamoyillarini bilmaslik va qo'lning noto'g'ri immobilizatsiyasi natijasida kelib chiqadi. Bemorga dastlabki yordam ko'rsatish paytida og'riqli manipulyatsiyalar, qo'pol kiyinish, immobilizatsiya paytida fiziologik bo'lmagan holat, og'riq va shishish ehtimolini taxmin qilish va erta faol harakatlarning rolini etarlicha baholamaslik Zudek sindromining rivojlanishiga olib keladi. Immobilizatsiyani to'xtatgandan so'ng, issiq muolajalar, og'riq va passiv harakatlar va massaj bilan qo'pol "reabilitatsiya" kasallikni og'irlashtiruvchi omil hisoblanadi.
Patofiziologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Har bir shikastlanish katta yoki kamroq darajada avtonom nerv sistemasi va vazomotor mexanizmning buzilishiga olib keladi. Biroq, tananing kompensatsion mexanizmlari, to'g'ri davolash va muvaffaqiyatli reabilitatsiya choralari tufayli bu hodisalar yo'qoladi va tegishli shifo reaktsiyasi paydo bo'ladi. Uzoq muddatli tirnash xususiyati beruvchi moddalar bilan - og'riq, infektsiya yoki shishish - buzilish doimiy bo'ladi. Simpatik asabning kuchaygan tonusi barqaror bo'lib, tirnash xususiyati beruvchi asosiy manbadan mustaqil bo'lib qoladi (va mayda qon tomirlarining torayishiga olib keladi). Turg'unlik va kislorod ochligi paydo bo'ladi. To'qimalarda metabolizm buziladi. To'qimalarda atsidoz paydo bo'ladi.
Degeneratsion jarayonlari regeneratsiya jarayonlari ustidan ustunlik qiladi, bu esa biriktiruvchi to'qimalarning ko'payishiga olib keladi. Bularning barchasi simpatik asabni qo'shimcha ravishda bezovta qiladi. Shafqatsiz doira yaratiladi. Tez orada shafqatsiz doiraning barcha elementlari mustaqil ahamiyatga ega bo'lib, bir-biriga ta'sir qiladi. Zarar, shuningdek, skelet tizimini ham qamrab oladi, bu yerda turg'unlik taniqli dog'li suyak atrofiyasiga sabab bo'ladi. Shunday qilib, og'ir anatomik va funksional buzilishlar yuzaga keladi, bu paylarning toymasin apparati fibrozi bilan ifodalanadi, bo'g'imlarning qattiqlashishi, suyaklarning kamayishi va trofik kasalliklar.
Klinik rasm
[tahrir | manbasini tahrirlash]Klinik jihatdan doimiy kuchli og'riq qayd etiladi, bu eng kichik harakat yoki teginish bilan kuchayadi. Natijada, ular jiddiy cheklangan. Immobilizatsiyadan keyin og'riq yo'qolmaydi. Diffuz zich shish tez rivojlanadi. Teri dastlab issiq va giperemik, keyin sovuq va siyanotik (marmar terisi deb ataladi). Asta-sekin teri yupqaroq bo'ladi, porloq bo'ladi, ajinlar tuzilishini yo'qotadi. Tirnoqlar va sochlarning mo'rtligi, nozikligi va mo'rtligi, mushaklar va teri osti to'qimalarining atrofiyasi qayd etilgan. Tananing zararlangan qismida soch o'sishi kuchayishi. Rentgenografiyada suyaklarning yamoqli osteoporozi aniqlanadi.
Davolash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Davolash odatda konservativdir. Dastlabki bosqichda dori terapiyasi amalga oshiriladi (analgetik va vazodilatator preparatlari, B vitaminlari, anabolik gormonlar va boshqalar.), giperbarik kislorodli terapiya, igna bilan davolash, lazer terapiyasi va boshqalar bilan birlashtiriladi. Kalsiy almashinuvini normallashtirish uchun kalsitrin buyuriladi. Ta'sir bo'lmasa, ba'zida novokain blokadalari yoki simpatektomiya amalga oshiriladi. Og'riq sindromining intensivligini kamaytirgandan so'ng, fizioterapiya, mashqlar terapiyasi va massaj buyuriladi. Kuchli termal muolajalar va qo'pol zo'ravon manipulyatsiyalardan foydalanishdan qochish kerak, chunki bu patologik jarayonni yanada kuchaytiradi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Shamov I. Zudek sindromi. // "Tibbiyot gazetasi", 2012-yil 24-son. 9-bet.
- Zudek sindromi. Per. ingliz tilidan. N. D. Firsova (2019)